สารบัญหนังสือ
| ไปยังหน้า : |
เริ่มนำเข้าข้อมูล
2 กรกฏาคม 2564
นำเข้าข้อมูลหนังสืออริยสัจ จากพระโอษฐ์ ภาคต้น-ปลาย เสร็จ
5 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงหนังสือธรรมะใกล้มือเข้ากับระบบ
11 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงเสียงอ่านเข้ากับระบบ
คุณ กนกพร อัมพวัน
คุณ กมนวรรณ พุทธาภิรัตน์
คุณ ปรางทิพย์ สายชล
คุณ พรทิพย์ พรมมาฎร์
คุณ รุ่งทิวา สารันต์
คุณ สายชล ทันนิเทศ
คุณ สุธาธาร จารุพินิจกุล
อาสาช่วยพิมพ์หนังสือธรรมะเล่มน้อย
เสียงอ่านหนังสือ
คุณ อาจิต โตเกียรติรุ่งเรือง
อัตถจารี ผู้พัฒนาระบบ
หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ
|
[Font : 15 ]
|
| | |
1.พยัญชนะ : บุญโดยพยัญชนะ : คือ ธรรมชาติเป็นเครื่องชำระสันดานแห่งตน.
2. อรรถะ : บุญโดยอรรถะ :
2.1 โดยเหตุ : เครื่องชำระบาป, เครื่องให้เกิดสุข.
2.2 โดยผล : ความอิ่มใจ, ความสุข.
3. ไวพจน์ : บุญโดยไวพจน์ : คือ กุศล, ความดี, ความงาม ฯลฯ
4. องค์ประกอบ : บุญโดยองค์ประกอบ : คือ สัมมาทิฏฐิ, เจตนาในการกระทำ, ความพยายามในการกระทำ, ความพอใจในผลของการกระทำ.
5. ลักษณะ : บุญโดยลักษณะ : มีลักษณะ :
5.1 ตรงกันข้ามจากบาป.
5.2 เป็นของงาม.
5.3 ชวนให้ปรารถนา.
5.4 เป็นของเบาเหมือนเงาตามตัว
5.5 พร้อมที่จะกำจัดบาป.
5.6 เป็นบันไดแห่งนิพพาน.
6. อาการ : บุญโดยอาการ :
6.1 มีการเกิด - ดับ เปลี่ยนแปลงไปตามปัจจัย ในฐานะที่เป็นสังขตธรรมอย่างหนึ่ง.
6.2 มีอาการปรุงแต่งภพ.
7. ประเภท : บุญโดยประเภท : แบ่งโดยประเภทสอง :
นัยที่ 1 :
1. บุญตามความหมายในภาษาคน : คือ บ้าได้, เมาได้, หลงได้, เป็นอันตรายแก่เจ้าของ.
2. บุญตามความหมายในภาษาธรรม : คือ ไม่เป็นที่ตั้งแห่งความบ้า, ความเมา, ความหลง, ไม่เป็นอันตรายแก่เจ้าของ.
นัยที่ 2 :
1. บุญที่ส่งเสริมความเห็นแก่ตัว.
2. บุญที่ช่วยกำจัดความเห็นแก่ตัว.
นัยที่ 3 :
1. บุญที่เป็นไปอย่างถูกต้อง ตามความหมายของคำว่าบุญ โดยแท้จริง.
2. บุญตามความหมายของคำที่เปลี่ยนแปลงแล้ว จากความหมายเดิม : เช่น การกระทำ ที่เป็นการค้ากำไรเกินควร แล้วก็เรียกมันว่าบุญ.
นัยที่ 4 :
1. บุญที่ถูกยึดถือลูบคลำด้วยอุปาทาน, ตัณหา, มานะ, ทิฏฐิ, จนสูญเสียความหมายของคำว่าบุญที่แท้จริง.
2. บุญที่ไม่ถูกยึดถือลูบคลำด้วยอุปาทาน, ตัณหา, มานะ, ทิฏฐิ, ยังรักษาความหมายที่แท้จริงของคำว่า “บุญ” ไว้ได้.
8. กฎเกณฑ์ : บุญโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 บุญโดยเหตุ : ต้องล้างบาป ; บุญโดยผล : ต้องให้เกิดความสุข.
8.2 ต้องมีและเสวยผลโดยไม่ต้องยึดถือว่าของตน มิฉะนั้นมันจะกัดเอา.
8.3 บุญซื้อขายแลกเปลี่ยนหยิบยืมกันไม่ได้.
9. สัจจะ : บุญโดยสัจจะ :
9.1 บุญมีได้ทั้งจากสัมมาทิฏฐิและมิจฉาทิฏฐิ (บางชนิด).
9.2 บุญมีได้ทั้งชนิดที่มีอโลภะเป็นมูล และมีโลภะเป็นมูล.
9.3 บุญมีได้ทั้งชนิดสะอาดและสกปรก (มีโมหะหรือตัณหาเป็นมูลของคนงมงาย).
9.4 บุญมีได้ทั้งโดยคนบ้าบุญ และคนรู้จักบุญ ไม่บ้าบุญ.
10. หน้าที่ : บุญโดยหน้าที่ :
10.1 หน้าที่ (โดยสมมติ) ของบุญ : บุญมีหน้าที่ขจัดบาป.
10.2 หน้าที่ของคนต่อบุญ : บำเพ็ญบุญให้เป็นสัมมาทิฏฐิ คือ ชำระบาปได้จริง.
11. อุปมา : บุญโดยอุปมา : เปรียบเสมือน :
11.1 บันไดไปนิพพาน.
11.2 ยานพาหนะเดินทางสู่จุดหมายปลายทาง.
11.3 เหล้าหวาน.
11.4 บุญของบางคนเปรียบเหมือนน้ำโคลน : คือ ทำบาปและบุญซึ่งจะทำให้สกปรกยิ่งขึ้นไปอีก เหมือนการอาบน้ำโคลน.
11.5 บุญของบางคนเปรียบเหมือนน้ำสบู่ : คือ ชำระชะล้างสิ่งสกปรก.
11.6 บุญของบางคนเปรียบเหมือนน้ำหอม ; แม้จะได้กลิ่นหอมแต่ก็มิใช่ความสะอาด เหมือนคนทำบุญเอาหน้า.
11.7 บุญของบางคนเปรียบเหมือนน้ำสะอาดบริสุทธิ์ที่ชำระน้ำโคลน น้ำสบู่ น้ำหอมออกไป จนมีความสะอาดที่แท้จริง. นี้เป็นบุญบริสุทธิ์ชั้นเลิศ.
ฯลฯ
12. สมุทัย : บุญโดยสมุทัย :
12.1 การชักชวนเกลี้ยกล่อมของกัลยาณมิตรA37.
12.2 สัมมาทิฏฐิ.
12.3 ปุญญกามตา หรือ สัมมาสังกัปปะ.
12.4 วัตถุแห่งการทำบุญ :
1. บุญเกิดจากการบริจาค.
2. บุญเกิดจากการสมาทานศีล.
3. บุญเกิดจากการบำเพ็ญจิตตภาวนา.
ทั้ง 3 อย่างนี้อาจขยายออกไปได้เป็น 10 ที่เรียกว่าบุญกิริยาวัตถุ 10A38.
13. อัตถังคมะ : บุญโดยอัตถังคมะ :
13.1 ความดับไปตามคราวเพราะการขาดเหตุปัจจัยตามธรรมดาของสังขารธรรมหรือสังขตธรรมทั้งหลาย.
13.2 การดับไปเพราะบาปเกิดขึ้นแทรกแซงในบางกรณี.
13.3 อัตถังคมะของบุญขั้นสูงสุดเพราะความหมดกิเลส คือเป็นพระอรหันต์.
13.4 ภาษาชาวบ้าน ถือเอาความตายเป็นการสิ้นบุญ.
14. อัสสาทะ : บุญโดยอัสสาทะ :
14.1 สำหรับผู้ยึดมั่นถือมั่นในบุญอย่างงมงาย ก็ได้ความพอใจอุ่นใจเต็มที่ตามแบบคนงมงาย หรือที่เรียกว่าบ้าบุญ.
14.2 คนที่มีบุญอย่างถูกต้องตามความหมายของคำว่าบุญ ก็พอใจหรืออิ่มใจตามปกติ ไม่มีลักษณะแห่งการเมาบุญ.
14.3 การมีชีวิตอย่างคนมีบุญอย่างถูกต้อง ทำให้เกิดความปลอดภัย, ความสะดวกในการเป็นอยู่ และส่งเสริมความง่ายในการที่จะปฏิบัติธรรมที่สูงขึ้น.
15. อาทีนวะ : บุญโดยอาทีนวะ :
15.1 มีเฉพาะแก่คนที่ยึดมั่นถือมั่นในบุญอย่างงมงาย จนมีผลคล้ายกับบาปไปเสีย มีโทษหาประมาณมิได้.
15.2 บุญตามปกติเป็นที่ตั้งแห่งความยึดมั่นถือมั่น ทำความเนิ่นช้าให้แก่การบรรลุนิพพาน เพราะหลงใหลไปในทิศทางต่างๆ ตามชนิดของบุญ ; อย่างนี้เรียกชื่อว่า โอปธิกบุญ (บุญเป็นของหนัก). ความหลุดพ้นที่เป็นจุดหมายปลายทางของพรหมจรรย์นั้น คือการพ้นจากอำนาจอิทธิพลของบุญ ที่เรียกว่า “เหนือบุญ”.
16. นิสสรณะ : บุญโดยนิสสรณะ :
16.1 ไม่มีสำหรับบุญที่ไม่ถูกยึดมั่นถือมั่น.
16.2 คงมีสำหรับออกจากอิทธิพลของบุญ ที่ผูกพันด้วยความยึดมั่นถือมั่น : ได้แก่อริยมรรคมีองค์ 8.
17. ทางปฏิบัติ : บุญโดยทางปฏิบัติ :
นัยที่ 1 : เพื่อมีบุญตามปกติ : คือ การทำลายความเห็นแก่ตัว ; ไม่ประทุษร้ายผู้ใดแม้แต่ตัวเอง ; มีแต่การกระทำเพื่อให้ได้รับประโยชน์ทั้งส่วนบุคคลและสังคม.
นัยที่ 2 : เพื่ออยู่เหนืออำนาจการปรุงแต่งของบุญ หรือเพื่อเหนือบุญ : คือ การทำลายความยึดมั่นถือมั่นในบุญว่า เป็นตัวตนหรือของตน ; จนบุญไม่มีอำนาจปรุงแต่งภพหรือชาติให้แก่ตนอีกต่อไป.
18. อานิสงส์ : บุญโดยอานิสงส์ :
18.1 อานิสงส์ของบุญที่ไม่แท้จริง : คือ บุญที่ทำด้วยความยึดมั่นถือมั่น ก็มีอานิสงส์อย่างมายา ไปตามแบบของความยึดมั่นถือมั่น.
18.2 อานิสงส์ของบุญที่แท้จริง :
1. อยู่ในโลกนี้อย่างเป็นสุข.
2. เป็นบันไดสู่โลกุตตระ.
19. หนทางถลำ : บุญโดยหนทางถลำ : เข้าไปสู่สิ่งที่เรียกว่าบุญ :
19.1 คบหาสมาคมกับพวกบ้าบุญก็ได้บุญแบบความยึดมั่นถือมั่น.
19.2 คบหาสมาคมกับพวกที่ทำบุญอย่างถูกต้องแท้จริง ก็จะมีบุญอย่างแท้จริง.
19.3 พิจารณาโทษของบาปให้มากๆ จิตก็จะเอียงไปในทางแห่งบุญโดยอัตโนมัติ.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : บุญโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : ในการทำให้มีบุญอย่างถูกต้อง กระทั่งการอยู่เหนือบุญ : คือ สัมมาทิฏฐิและสัมมาสังกัปปะอันเพียงพอ : แล้วดำเนินไปตามหลักการของสัมมาทิฏฐิจนถึงที่สุด. จึงจะมีบุญและใช้บุญได้อย่างถูกต้องหรือปลอดภัย.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : บุญโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
21.1 ภาษาคน : บุญเป็นเครื่องอิ่มใจ.
ภาษาธรรม : บุญเป็นเครื่องล้างบาป.
21.2 ภาษาคน : บุญเป็นที่ตั้งแห่งการสะสม.
ภาษาธรรม : บุญเป็นที่ตั้งแห่งการเสียสละ.
21.3 ภาษาคน : บุญที่เพิ่มความเห็นแก่ตน.
ภาษาธรรม : บุญที่ลดความเห็นแก่ตน.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ชุมนุมปาฐกถาชุดพุทธธรรม
2. ศารทกาลิกเทศนา เล่ม 1
3. อะไรคืออะไร ?
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"
| | แจ้งข้อผิดพลาด / แนะนำ
