สารบัญหนังสือ
| ไปยังหน้า : |
เริ่มนำเข้าข้อมูล
2 กรกฏาคม 2564
นำเข้าข้อมูลหนังสืออริยสัจ จากพระโอษฐ์ ภาคต้น-ปลาย เสร็จ
5 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงหนังสือธรรมะใกล้มือเข้ากับระบบ
11 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงเสียงอ่านเข้ากับระบบ
คุณ กนกพร อัมพวัน
คุณ กมนวรรณ พุทธาภิรัตน์
คุณ ปรางทิพย์ สายชล
คุณ พรทิพย์ พรมมาฎร์
คุณ รุ่งทิวา สารันต์
คุณ สายชล ทันนิเทศ
คุณ สุธาธาร จารุพินิจกุล
อาสาช่วยพิมพ์หนังสือธรรมะเล่มน้อย
เสียงอ่านหนังสือ
คุณ อาจิต โตเกียรติรุ่งเรือง
อัตถจารี ผู้พัฒนาระบบ
หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ
|
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : อนิจจังโดยพยัญชนะ : คือ ไม่เที่ยง, ไม่แน่นอน, ไม่ตายตัว.
2. อรรถะ : อนิจจังโดยอรรถะ : คือ เปลี่ยนแปลงเรื่อยไปตามเหตุปัจจัยที่อาศัยอยู่: เป็นโอกาสให้เกิดสิ่งใหม่เรื่อยไปอย่างไม่หยุดหย่อน; มีเฉพาะแก่สิ่งที่เป็นสังขตธรรม หรือสังขารธรรม; ไม่มีแก่อสังขตธรรม หรือวิสังขาร.
3. ไวพจน์ : อนิจจังโดยไวพจน์ : คือ อจีรํ, อนิตฺยํ, อตาทิ, อตถา ฯลฯ เปลี่ยนแปลง, ไหลเรื่อย, ไม่ตายตัว, ไม่แน่นอน ฯลฯ
4. องค์ประกอบ : อนิจจังโดยองค์ประกอบ : คือ อาการเกิดขึ้น ตั้งอยู่, ดับไป; เพราะความเปลี่ยนแปลงของสิ่งซึ่งเป็นปัจจัย. สรุปความว่า ความมีปัจจัยและความต้องเปลี่ยนแปลงไปตามปัจจัย เป็นสององค์ประกอบของอนิจจัง.
5. ลักษณะ : อนิจจังโดยลักษณะ : มีลักษณะ :
5.1 คือการเปลี่ยนแปลงไปตามเหตุตามปัจจัย อันเป็นที่ตั้งอาศัยในรูปแบบของการเกิดขึ้น, เสื่อมไป, ดับลง.
5.2 แห่งความน่าเอือมระอา สำหรับผู้ที่มีสติปัญญามองเห็นความจริงข้อนี้.
5.3 ทำให้หลงผิดว่าเป็นสิ่งที่มีอยู่อย่างถาวรไม่ขาดสาย; จนเป็นที่ตั้งแห่งสัสสตทิฏฐิ คือ มีตัวตนถาวรในภายใน มีอาการเปลี่ยนแปลงเรื่อยในภายนอก; มีลักษณะแห่งความหลอกลวงให้คนหลง.
5.4 แห่งการบังคับให้เป็นของเที่ยงไม่ได้.
6. อาการ : อนิจจังโดยอาการ : มีอาการ :
6.1 เปลี่ยนแปลงเรื่อย ; ซึ่งเป็นอาการของสิ่งที่มีเหตุปัจจัยปรุงแต่ง.
6.2 แห่งความไม่เป็นตัวของตัวเอง ; นอกจากของปัจจัยที่ปรุงแต่ง.
6.3 หลอกให้คนโง่พอใจ หลงใหลไปตาม ; แต่ไม่อาจจะหลอกผู้รู้ ผู้มีปัญญา.
6.4 ที่กล่าวได้ว่า เป็นอาการประจำของสังขตธรรมทั้งปวง.
7. ประเภท : อนิจจังโดยประเภท : มีสอง :
กลุ่มที่ 1 :
1. อนิจจังที่น่ารัก เป็นที่ตั้งแห่งความเอร็ดอร่อยสวยงาม.
2. อนิจจังที่น่าเกลียด ใครๆ เห็น ก็สั่นหัว.
กลุ่มที่ 2 :
1. อนิจจังที่เปิดเผย คือ เห็นได้ง่าย.
2. อนิจจังที่เร้นลับ คือ ต้องสังเกตใคร่ครวญให้ลึกซึ้ง จึงจะเห็น.
8. กฎเกณฑ์ : อนิจจังโดยกฎเกณฑ์ :
8.1 สังขตธรรมทั้งหลายต้องเป็นอนิจจังโดยกฎของธรรมชาติ.
8.2 สิ่งที่เป็นอนิจจังต้องให้เกิดความทุกข์แก่บุคคลที่เข้าไปยึดถือ.
8.3 ถ้าไม่เห็นอนิจจัง ก็ไม่มีทางที่จะเห็นวิราคะ.
9. สัจจะ : อนิจจังโดยสัจจะ :
9.1 ความเป็นไปตามกฎของอนิจจัง มีอยู่ในทุกปรมาณูของจักรวาล.
9.2 แม้มันจะเป็นอนิจจัง ถ้าเราไม่ยึดมั่นถือมั่น มันก็ไม่เป็นปัญหาอะไรแก่เรา.
9.3 ถ้าไม่เห็นอนิจจังอย่างเพียงพอ ก็ไม่อาจจะเห็นทุกขังและอนัตตาอย่างเพียงพอที่จะดับทุกข์ได้.
9.4 ความหมายของอนิจจัง มีขอบเขตแคบกว่าความหมายของคำว่าอนัตตา ; คือไม่สามารถครอบคลุมไปถึงอสังขตธรรมหรือวิสังขาร.
9.5 ธรรมชาติทุกอย่างรอบตัวเรา ทั้งแสดงอาการ และทั้งร้องบอกตลอดเวลาว่ามันเป็นอนิจจัง แต่มนุษย์ไม่มีตาและหู ที่จะเห็น และได้ยิน.
10. หน้าที่ : อนิจจังโดยหน้าที่ :
10.1 หน้าที่ (โดยสมมติ) ของอนิจจัง : ในฐานะเป็นกฎธรรมชาติ คือ บังคับให้สังขตธรรมทั้งหลาย เปลี่ยนแปลงไปตามเหตุตามปัจจัยที่อาศัยอยู่.
10.2 หน้าที่ของมนุษย์ต่อกฎอนิจจัง :
1. การศึกษาให้รู้ แล้วไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งใดๆ ซึ่งเป็นอนิจจังให้เกิดทุกข์.
2. สอนยุวชนโดยเฉพาะ ให้รู้เรื่องอนิจจัง เพื่อไม่ต้องเป็นทุกข์ เพราะสิ่งนี้.
11. อุปมา : อนิจจังโดยอุปมา :
นัยที่ 1 : ในฐานะที่เป็นกฎ : อุปมาเหมือนพระเจ้าที่ปกครองโลก.
นัยที่ 2 : ในฐานะที่เป็นกิริยาอาการ : อุปมาเหมือนผีหลอกผีล้อ.
นัยที่ 3 : ในฐานะที่เป็นวัตถุ : อุปมาเหมือนของเทียม, ของปลอม หรือสิ่งพรางตา.
12. สมุทัย : อนิจจังโดยสมุทัย : คือ ความเป็นอนิจจังของสิ่งที่เป็นผล เกิดมาจากความเป็นอนิจจังของสิ่งที่เป็นเหตุ; ซึ่งเกิดมาจากความที่สังขตธาตุทั้งหลายตั้งอยู่ตามลำพังไม่ได้; ต้องอาศัยกันและกัน ปรุงแต่งกัน.
13. อัตถังคมะ : อนิจจังโดยอัตถังคมะ :
13.1 ดับไปเพราะขาดสิ่งเป็นที่ตั้งแห่งอาการของอนิจจัง.
13.2 เมื่อเข้าถึงความว่าง หรือถึงนิโรธธาตุ.
14. อัสสาทะ : อนิจจังโดยอัสสาทะ :
14.1 ทำให้สามารถพัฒนาให้เกิดสิ่งใหม่และแก้ไขสิ่งเก่า.
14.2 ทำให้สามารถมีการสืบต่อแก่ปัจจัยของชีวิต.
15. อาทีนวะ : อนิจจังโดยอาทีนวะ : คือ ความไม่เที่ยง ความเปลี่ยนแปลง อันเป็นเหตุให้เกิดความทุกข์และปัญหา.
16. นิสสรณะ : อนิจจังโดยนิสสรณะ : ไม่มี มีแต่หนทางออกจากอำนาจของอนิจจัง คือ รู้จักความเป็นอนิจจัง จนไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่เป็นอนิจจัง; หรือการดำเนินตนอยู่ในอริยอัฏฐังคิกมรรค.
กล่าวโดยสรุปว่า การเห็นอนิจจังนั่นแหละ เป็นทางออกจากอนิจจัง.
17. ทางปฏิบัติ : อนิจจังโดยทางปฏิบัติ : เพื่อหมดปัญหาทั้งปวงเกี่ยวกับอนิจจัง ; คือ สมถะและวิปัสสนาจนเกิดญาณทัสสนะ หรือวิชชา จนไม่เกิดความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่เป็นอนิจจัง.
18.อานิสงส์ : อนิจจังโดยอานิสงส์ :
18.1 อานิสงส์ของอนิจจัง :
1. ทำให้โลกมีวิวัฒนาการ.
2. สามารถแก้ไขสิ่งเก่าและสร้างสรรค์สิ่งใหม่.
3. เป็นโอกาสที่จะเปลี่ยนแปลงสิ่งร้ายให้กลายเป็นดี เช่น การหายจากโรคภัยไข้เจ็บ.
4. ไม่ให้เกิดการเบื่อในสิ่งที่น่าเบื่อ.
18.2 อานิสงส์ของการเห็นอนิจจัง :
1. อนิจจังเป็นครูสอนอยู่ในตัวมันเองให้คนหายโง่; แม้จะเป็นการสอนที่เจ็บปวดสักหน่อย.
2. อนิจจังเป็นที่ตั้งแห่งสติปัญญา เครื่องไม่ยึดมั่นถือมั่นในสังขารทั้งปวง.
3. ทำผู้เห็นให้บรรลุนิพพานไปตามลำดับ.
19. หนทางถลำ : อนิจจังโดยหนทางถลำ :
19.1 เข้าไปสู่ความเป็นทาสของสิ่งที่เป็นอนิจจัง : คือ เสน่ห์ของสิ่งที่เป็นอนิจจัง บวกกับความประมาทเลินเล่อของมนุษย์เอง.
19.2 ออกมาจากอำนาจของอนิจจัง : คือ การได้รับโทษเพราะความหลง ในสิ่งที่เป็นอนิจจังอย่างเพียงพอ.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : อนิจจังโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : เพื่อการออกมาจากอำนาจของอนิจจัง : คือ การคบสัตบุรุษ, การศึกษา, ความไม่ประมาท, ความมีสติในการรับอารมณ์.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : อนิจจังโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
ภาษาคน : คำพูดที่เอาไว้ขู่ หรือหลอกกันเล่น เด็กๆ ก็ไม่เชื่อ.
ภาษาธรรม : การบอกความจริงอันสูงสุด.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ไกวัลยธรรม
2. โอสาเรตัพพธรรม
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"
| | แจ้งข้อผิดพลาด / แนะนำ
