สารบัญหนังสือ
| ไปยังหน้า : |
เริ่มนำเข้าข้อมูล
2 กรกฏาคม 2564
นำเข้าข้อมูลหนังสืออริยสัจ จากพระโอษฐ์ ภาคต้น-ปลาย เสร็จ
5 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงหนังสือธรรมะใกล้มือเข้ากับระบบ
11 กรกฏาคม 2564
เริ่มเชื่อมโยงเสียงอ่านเข้ากับระบบ
คุณ กนกพร อัมพวัน
คุณ กมนวรรณ พุทธาภิรัตน์
คุณ ปรางทิพย์ สายชล
คุณ พรทิพย์ พรมมาฎร์
คุณ รุ่งทิวา สารันต์
คุณ สายชล ทันนิเทศ
คุณ สุธาธาร จารุพินิจกุล
อาสาช่วยพิมพ์หนังสือธรรมะเล่มน้อย
เสียงอ่านหนังสือ
คุณ อาจิต โตเกียรติรุ่งเรือง
อัตถจารี ผู้พัฒนาระบบ
หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ
|
[Font : 15 ]
|
| | |
1. พยัญชนะ : วิมุตติโดยพยัญชนะ : คือ ความหลุดพ้นวิเศษ ; ความหลุดพ้นสิ้นเชิง.
2. อรรถะ : วิมุตติโดยอรรถะ :
2.1 หลุดพ้นจากกิเลส จากความทุกข์.
2.2 หลุดพ้นจากการปรุงแต่ง.
2.3 หลุดพ้นจากปัญหาและเครื่องผูกมัดทั้งปวง.
3. ไวพจน์ : วิมุตติโดยไวพจน์ : คือ โมกข, อนุปาทาน, สุทธิ, วิสุทธิ, อนาลย, นิโรธ, นิพพาน.
4. องค์ประกอบ : วิมุตติโดยองค์ประกอบ :
1. ความเห็นแจ้ง.
2. ความคลายกำหนัดหรือคลายจากอุปาทาน (วิราคธรรม).
3. ความปล่อยวาง.
4. ความออกไป.
5. ความเป็นอิสระ.
5. ลักษณะ : วิมุตติโดยลักษณะ : มีลักษณะตามองค์ประกอบ : คือ จางคลาย, ปล่อยวาง, ว่าง, อิสระ, สงบเย็น.
6. อาการ : วิมุตติโดยอาการ :
6.1 สสัดทิ้ง.
6.2 ไม่ยึดมั่น.
6.3 ไม่น้อมไป (สู่อารมณ์).
6.4 มีอาการเป็นผู้ชนะ (มิใช่ถอยหนี).
6.5 อยู่เหนือสังขารธรรมทั้งปวง.
7. ประเภท : วิมุตติโดยประเภท :
7.1 แบ่งตามลักษณะของการปฏิบัติ :
1. วิมุตติที่มีกำลังสมาธิออกหน้าของพวกสมถยานิก : มีสมถะเป็นยานพาหนะ ; เรียกว่า เจโตวิมุตติ.
2. ปัญญาวิมุตติ หลุดพ้นด้วยอำนาจปัญญา ; เป็นเบื้องหน้าของพวกวิปัสสนายานิก.
(โดยแท้จริงแล้ว : การหลุดพ้นต้องมีทั้งสมถะและวิปัสสนา คือ ทั้งเจโตและปัญญาร่วมกัน ; หากแต่ว่ามีส่วนไหนออกหน้าก็ให้ชื่อตามชื่อของส่วนนั้น).
7.2 แบ่งตามน้ำหนักหรือคุณค่า :
1. ตทังควิมุตติ : หลุดพ้นโดยอารมณ์ของวิปัสสนาเฉพาะอย่าง ; มีลักษณะเป็นการบังเอิญ.
2. วิกขัมภนวิมุตติ : หลุดพ้นจากกิเลสด้วยอำนาจของสมาธิที่เกิดจากการปฏิบัติ ; มีลักษณะเป็นการข่มไว้ด้วยสมาธินั้น.
(ทั้งตทังควิมุตติและวิกขัมภนวิมุตติ มีลักษณะเป็นการหลุดพ้นที่ไม่สมบูรณ์).
3. สมุจเฉทวิมุตติ : เป็นการหลุดพ้นโดยการตัดต้นเหตุของกิเลสได้เด็ดขาดด้วยมรรคญาณ ; เป็นการหลุดพ้นโดยสิ้นเชิง.
8. กฎเกณฑ์ : วิมุตติโดยกฎเกณฑ์ : มาจากความเห็นแจ้ง, ความเบื่อหน่าย, ความคลายกำหนัด ; แล้วนำไปสู่ความบริสุทธิ์, ความสงบเย็น, ความเป็นอิสระและนิพพาน.
9. สัจจะ : วิมุตติโดยสัจจะ :
9.1 เป็นอารมณ์ของการแสวงหาขั้นสุดท้าย.
9.2 เป็นไวพจน์ของนิพพาน คือ เป็นอายตนะที่จิตสัมผัสได้.
9.3 ปรากฏต่อเมื่อปราศจากความยึดมั่นถือมั่นโดยประการทั้งปวง.
9.4 เป็นสัมมัตตะ (ภาวะหลุดพ้น) องค์สุดท้าย แห่งสัมมัตตะทั้งปวง.
9.5 แต่ก็มิได้มีความหมายแห่งความเป็นตัวตนหรือของตน ดังเช่นในลัทธิอื่นที่ตรงกันข้าม.
10. หน้าที่ : วิมุตติโดยหน้าที่ : มีหน้าที่ (โดยสมมติ) : ปลดปล่อยปวงสัตว์.
11. อุปมา : วิมุตติโดยอุปมา : เปรียบเสมือน :
11.1 แก่นของต้นไม้ (พรหมจรรย์).
11.2 วัคซีนป้องกันโรคทางวิญญาณอย่างสารพัดนึก ครอบจักรวาล.
11.3 ทะเลที่ไม่มีคลื่นเพราะปราศจากลม.
11.4 อากาศอันว่าง และไม่มีขอบเขต เป็นอิสระ.
11.5 การหลุดพ้นจากคุกแห่งชีวิตทุกชนิด (คุกสุดท้ายคือตัวตน).
12. สมุทัย : วิมุตติโดยสมุทัย :
นัยที่ 1 : โดยกว้างๆ ทั่วไป : ในความหมายที่หลวมๆ เรียกว่า อนุปาทาน คือ ความไม่ยึดมั่นถือมั่น.
นัยที่ 2 : โดยความหมายเฉพาะ : เรียกว่า วิราคะ : แปลว่า ความจางคลายแห่งอุปาทาน.
นัยที่ 3 : โดยลักษณะแห่งปฏิจจสมุปบาท : มีลำดับว่า ยถาภูตญาณ - นิพพิทา - วิราคะ - วิมุตติ.
นัยที่ 4 : ความสิ้นไปแห่งตัณหา : ก็กล่าวได้ว่าเป็นสมุทัยแห่งวิมุตติ.
13. อัตถังคมะ : วิมุตติโดยอัตถังคมะ : คือ เมื่อเสร็จหน้าที่แล้วทั้งโดยปริยายและนิปปริยายแล้วเกิดญาณทัสสนะว่าวิมุตติแล้ว.
14. อัสสาทะ : วิมุตติโดยอัสสาทะ : มีได้เพราะความพอใจยินดีในผลของวิมุตติ เฉพาะผู้ที่ยังมีอัสสาทะ ; เรียกว่า ธัมมัสสาทะ หรือธัมมนันทิ ; แต่มิใช่ในตัววิมุตติเอง.
15. อาทีนวะ : วิมุตติโดยอาทีนวะ : ไม่มี.
16. นิสสรณะ : วิมุตติโดยนิสสรณะ : ไม่มีสำหรับสัมมาวิมุตติ. มีเฉพาะมิจฉาวิมุตติ ซึ่งต้องออกโดยอริยมรรคมีองค์ 8.
17. ทางปฏิบัติ : วิมุตติโดยทางปฏิบัติ : เพื่อถึงวิมุตติ :
17.1 อริยอัฏฐังคิกมรรค.
17.2 ญาณทั้งหมดในวิปัสสนา มีอนัตตตานุปัสสนาญาณ เป็นต้น.
18. อานิสงส์ : วิมุตติโดยอานิสงส์ :
18.1 หลุดพ้นจากกองทุกข์.
18.2 หลุดพ้นจากวัฏฏะ.
18.3 หลุดพ้นจากกระแสแห่งปฏิจจสมุปบาท หรือจากกระแสแห่งการปรุงแต่ง.
18.4 หายจากโรคทั้งทางกาย, ทางจิต, ทางวิญญาณ.
19. หนทางถลำ : วิมุตติโดยหนทางถลำ : เข้าไปสู่การมีความรู้เกี่ยวกับสิ่งที่เรียกว่าวิมุตติ : คือ คบสัตบุรุษหรือพระอริยเจ้าเป็นกัลยาณมิตร.
20. สิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : วิมุตติโดยสิ่งที่ต้องเกี่ยวข้อง : คือ ความไม่ตกเป็นทาสของอารมณ์ หรืออายตนะ.
21. ภาษาคน - ภาษาธรรม : วิมุตติโดยภาษาคน - ภาษาธรรม :
ภาษาคน : หลุดพ้นจากความผูกพันทางวัตถุ.
ภาษาธรรม : หลุดพ้นจากความผูกพันทางจิตทางวิญญาณ.
ธรรมโฆษณ์ที่แนะนำให้อ่าน
1. ขุมทรัพย์จากพระโอษฐ์
2. ฟ้าสางฯ ตอน 1
3. สันติภาพของโลก
4. อาสาฬหบูชาเทศนา เล่ม 1
แม้ระบบ "ธรรมโฆษณ์ออนไลน์" พยายามปรับปรุงข้อมูลให้ถูกต้องมากที่สุด ผู้ศึกษาก็พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือต้นฉบับ ที่มีการพิมพ์ครั้งล่าสุด ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง"
| | แจ้งข้อผิดพลาด / แนะนำ
